ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ 2014-2015
ΤΕΤΑΡΤΗ 29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2015, ώρα 17.00-19.00
Ομιλητής: Κωνσταντίνος Σταυρόπουλος, Υπ. Δρ. Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών
ΘΕΜΑ Η αποδεικτική διαδικασία στον Πλάτωνα και στον Αριστοτέλη
Περίληψις:
Ὁ Ἀριστοτέλης στὸ «Περὶ σοφιστικῶν ἐλέγχων» (183b, 36 καὶ 184b, 2) ἐκτιμᾷ τήν, ὄντως σημαντική, προσφορά του στὴν Λογική μὲ τὶς ἀπόλυτες ἐκφράσεις: «οὐδὲν παντελῶς ὑπῆρχεν καὶ περὶ δὲ τοῦ συλλογίζεσθαι παντελῶς οὐδὲν εἴχομεν πρότερον». Ὅμως, ἡ φιλοσοφικὴ ἔρευνα τὸν διαψεύδει, καθὼς ὁ Παρμενίδης εἶχε διατυπώσει τὶς τέσσερις ἀρχὲς τῆς Λογικῆς, ὁ Ζήνων ἀπεδείκνυε προτάσεις, χρησιμοποιῶντας τὴν «ὑπόθεσιν» καὶ τὴν μέθοδο τῆς «ἐμμέσου ἀποδείξεως» («Παρμενίδης», 127d, e) καί, ὁ ἐπὶ εἰκοσαετίαν διδάσκαλός του στὴν Ἀκαδημεία, ὁ Πλάτων, στοὺς διαλόγους: «Χαρμίδης», «Ἴων», «Φαίδων», «Πολιτεία», «Θεαίτητος», «Φίληβος» τά, ἀντίστοιχα τῶν εὐκλειδείων κοινῶν ἐννοιῶν, ὁμολογήματα, τὰ συλλογιστικὰ σχήματα «γράμματα» ἢ «barbara», «ἔγραψε» ἢ «celarent», τὴν μέθοδο τῆς ἐπαγωγῆς καί, κυρίως, τὰ ἕξι μέρη τῶν ἀποδείξεων τοῦ Εὐκλείδη (τῆς γνωστῆς μας ἀναλύσεως) τὰ ὁποῖα ἀναφέρει ὁ Πρόκλος στὸ Εἰς τὸ πρῶτον τῶν Εὐκλείδου Στοιχείων: πρότασις, ἔκθεσις, διορισμός, κατασκευή, ἀπόδειξις καὶ συμπέρασμα. Τί εἶναι ἐκεῖνο ὅμως ποῦ διαφοροποιεῖ τὸν Ἀριστοτέλη ἀπ’ τοὺς προγενεστέρους του φιλοσόφους; Ὁ συστηματικὸς τρόπος, μὲ τὸν ὁποῖον καταγράφει καὶ κατατάσσει τὶς ἔννοιες, τὶς κρίσεις καὶ τὶς προτάσεις, τὶς μεθόδους καὶ τὰ συλλογιστικὰ σχήματα.
Λέξεις-κλειδιά:
ἀνάλυσις, ἀνάμνησις,
ἀπόδειξις, ἀρχαί (τῆς Λογικῆς),
ἔμμεσος ἀπόδειξις, ἔνστασις,
κοιναὶ ἔννοιαι, μέσος ὅρος,
ὁμολογήματα, προκείμεναι,
πρότασις, συλλογισμός,
συλλογιστικὰ σχήματα καὶ τρόποι,
συμπέρασμα