Πλάτωνος Πολιτεία: Αλληγορίαι περί την άρρητον πυθαγόρειον μουσικήν

Νέα έκδοση του καθηγητή και Κοσμήτορα της Εταιρείας μας Χαράλαμπου Σπυρίδη

93707356_2689840244629775_1571621695742017536_o

Η Εφορεία και ο γεραρός Πρόεδρος του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός Ιωάννης Μαρκαντώνης, αείμνηστος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, μου είχον κάνει την τιμήν να φιλοξενήσουν εις την ιστορικήν αίθουσαν «Κωστής Παλαμάς» του κτηρίου του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός από του έτους 2006 τας διαλέξεις των Σεμιναρίων μου περί την αρχαίαν Ελληνικήν Μουσικήν και Φιλοσοφίαν με θέμα «Μουσικολογική Αλληγορία της Πλατωνικής Πολιτειολογίας».
Το ακροατήριον του Σεμιναρίου –κατά μέσον όρον 80 άτομα- απετέλουν καθηγηταί Πανεπιστημίου, είτε εν ενεργείᾳ, είτε αφυπηρετήσαντες, ερευνηταί και μελετηταί σχε-τικών θεμάτων, φοιτηταί και φιλομαθείς πολίται. Των διαλέξεων έπετο συζήτησις.
Κατά την συζήτησιν της 5ης Μαρτίου του έτους 2008 τον λόγον έλαβεν ο τέως κοσμή-τωρ της Φιλοσοφικής Σχολής, καθηγητής Ιστορίας, αείμνηστος πλέον Εμμανουήλ Μι-κρογιαννάκης και μεταξύ των άλλων ανεφέρθη εις το χωρίον του Γεωμετρικού ἢ Ευγο-νικού ἢ Γαμικού αριθμού εκ της Πολιτείας του Πλάτωνος (546a 1 – 547a5 – 547c8). Μου ετόνισεν ότι το χωρίον τούτο είναι δυσνόητον, προβληματικής διατυπώσεως, α-νερμήνευτον –υπό την έννοιαν ότι αι δοθείσαι ερμηνείαι μέχρι σήμερον δεν τυγχάνουν της καθολικής αποδοχής των Πλατωνιστών- και σχετικόν, πιθανώς, μετά των θεμάτων της αρχαιοελληνικής Μουσικής Ακουστικής, άτινα εμπίπτουν εις τα διδακτικά κι ερευ-νητικά μου ενδιαφέροντα, δεδομένου ότι ο Πλάτων αναφέρει εννοίας ως «επίτριτος», «πυθμήν», «αρμονίαι» εκ της Μαθηματικής θεωρίας της Πυθαγορείου Μουσικής. Κα-ταλήγων κατά την παρέμβασίν του ο Κοσμήτωρ, μου συνέστησε να συμπεριλάβω το εν λόγῳ χωρίον εις το πρόγραμμα των ερευνητικών μου δραστηριοτήτων και να ασχοληθώ ουσιαστικώς μετ’ αυτού.
Το πρόβλημα του γεωμετρικού ἢ εὐγονικού ἢ γαμικού αριθμού μεταβιβάζεται ως σκυ-τάλη από γενεάν εις γενεάν. Η νέα οπτική γωνία υπό την οποίαν εκάστη γενεά αντιμε-τωπίζει το εν λόγῳ πρόβλημα το ανατροφοδοτεί με ορμήν για μίαν εκ νέου προσπάθει-αν. Έκαστον των κυμάτων ερευνητών κατέλιπεν τα χαρακτηριστικά του ίχνη –φιλοσοφικά και μαθηματικά- ως προς τον τρόπον αντιμετωπίσεως του προβλήματος κι εκτιμήσεως του μεγέθους του γεωμετρικού ἢ εὐγονικού ἢ γαμικού αριθμού, προσέτι δε της αποδιδομένης φυσικής σημασίας εις αυτόν.
Σκυτάλη θεωρώ ότι μου παρεδόθη υπό του σεβαστού και γεραρού Κοσμήτορος της Φι-λοσοφικής Σχολής δια της παροτρύνσεώς του να συμπεριλάβω το συγκεκριμένο πρό-βλημα εις τας ερευνητικάς μου δραστηριότητας.
Εκών εδέχθην να συμμετάσχω εις αυτήν την επιστημονικήν σκυταλοδρομίαν αψηφών εξ αρχής τα μείζονα προβλήματα περί την Πλατωνικήν Φιλοσοφίαν εκ της αλληγορικής διατυπώσεως ταύτης.
Η ερευνητική μου ενασχόλησις έκτοτε μετά της μαθηματικής και μουσικής επιλύσεως του Πλατωνικού προβλήματος του γεωμετρικού ἢ εὐγονικού ἢ γαμικού αριθμού απε-κάλυψεν την αλληγορικήν αναφοράν τούτου εις την ύπαρξιν μιας μοναδικής και αρχαι-οτέρας μέχρι σήμερον (δύο αιώνας προ του Στοιχειωτού Ευκλείδου) Πυθαγορείου Κα-τατομής του Κανόνος μη διατονικού χαρακτήρος, ήντινα από τοῦδε αποκαλώ «Πλάτω-νος Κατατομή Κανόνος χρωματικού γένους».
O Aθηναίος φιλόσοφος Πλάτων κατορθώνει να διδάξει συνδυάζων μετ’ εκπληκτικής δεξιοτεχνίας Μύθους και Μαθηματικά. Δια των μύθων του παραδίδει τον Συλλογισμόν. Δια των Μαθηματικών προσφέρει εικόνα κατά το σκεπτικόν «τῷ διδάσκειν δι’ ἀριθμῶν ἴσον τῷ διδάσκειν δι’ εἰκόνων».
Από θεώρημα εις θεώρημα, από μύθον εις μύθον, από αλληγορίαν εις αλληγορίαν προ-κειμένου να τεκμηριώσω με πλήρεις αποδείξεις και λογικοφάνειαν τα πάντα κατά την έρευνά μου επί των Πλατωνικών αλληγοριών ηύρον οποίας και οπόσας μαθηματικάς και μουσικάς Πλατωνικάς ανακαλύψεις αφενός ιδιοποιήθησαν, ως λ.χ. τον ίσον συγκε-ρασμόν, μεταγενέστεροι φιλόσοφοι έχοντες επιτύχει να κατανοήσουν τα περιέργως και αλληγορικώς διατυπούμενα κείμενα του Αθηναίου φιλοσόφου και αφετέρου να παρα-νοήσουν πληθώρα θεμάτων απτομένων της θεωρητικής και εφαρμοσμένης Πυθαγορείου Μουσικής οι αγνοούντες εις βάθος ταύτην, ως λ.χ. η κοινοκτημοσύνη των γυναικών.
Εις τας 600 σελίδας του παρόντος πονήματος, το οποίον είναι το 56ον σύγγραμμά μου, εμπεριέχονται κατά τρόπον σαφή πάντα τα αφορώντας εις τα Μαθηματικά και την Θεωρητικήν και Εφαρμοσμένην Μουσικήν του Πυθαγόρου, των Πυθαγοριστών, των Νεοπυθαγορικών, του Πλάτωνος και των Νεοπλατωνιστών, διότι πάντα ταύτα αποτελούν εργαλεία για την κατανόησιν των παρεξηγημένων Πλατωνικών αλληγοριών.
Χαράλαμπος Χ.  Σπυρίδης
Κατηγορίες